کارکردهای بلاغی- هنری ضمایر اشارة «این» و «آن» در شعر حافظ

به اعتقاد بسیاری از ادب پژوهان، حافظ در به کار گیری زبان دقّت و دغدغه فراوانی داشت و پیوسته در پی جرح و تعدیل واژگان و نشاندن مناسب‌‌ترین عناصری بود که با بافت سخن وی سازگاری و همگامی بیشتری داشته باشد. در این پژوهش،  تمرکز بر روی کارکردهای هنری  و ظریف ضمایر ‌یا اسم‌های اشاره‌ی فارسی؛ یعنی دو واژه‌ی «این» و «آن» در شعر حافظ است. وی همچنان که در دیگر حوزه‌های زبان، توانمندی شگفت انگیزی در استفاده از قابلیت ها و امکانات زبانی از خود نشان داده، در بهره گیری از این دو واژه نیز به نظر می‌رسد گوی سبقت را از دیگران ربوده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که حافظ از همه‌ی معانی مجازی این دو واژه که در منابع دانش معانی یا دستور زبان بدان‌ها اشاره شده، بهره برده است. در مجموع در 250 غزلی که در حافظ­نامه شرح شده و مبنای این پژوهش است، حافظ 914 بار از این دو واژه بصورت نشان دار، در معــانی دومــی از قبیل: ابهــام انگیزی، طنز، خوار داشت، بزرگداشت، تعجب بهره برده است.